Saurabh Shah – Writer
– સૌરભ શાહ
આ દુનિયામાં બેઉ પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ થતી રહેવાની. સમાજ માટે ઉપયોગી અને સમાજ માટે નિરુપયોગી. દરેકે દરેક ક્ષેત્રમાં આવું રહેવાનું. ખોરાક જરૂરી છે, જરૂરી જ નહીં અનિવાર્ય છે પણ ખોરાક બનાવી વેચવાની પ્રવૃત્તિ જેઓ કરે છે એમાંના કેટલાય ઉત્પાદકો તદ્દન બિનઉપયોગી ખોરાક-પીણાંનું ઉત્પાદન કરતા રહે છે. એમની આ પ્રવૃત્તિ એમનું કે એમના ઈન્વેસ્ટરોનું ગુજરાન ચલાવવા માટે ઉપયોગી હશે, પણ સમાજ માટે નિરુપયોગી હોય છે.
અંડરવર્લ્ડના ડૉનની પ્રવૃત્તિઓ પણ એમ તો એના અને એના ગૅન્ગસ્ટરોના ઉદરપોષણ માટે જરૂરી હોવાની પણ સમાજ માટે..?? તદ્દન હાનિકારક અને આરોગ્ય માટે બિનઉપકારક ખોરાકના ટિન અને પડીકાં-ખોખાં માટે તમે કોઈ પણ મૉલના સ્ટોરમાં આંટો મારી આવશો તો ખબર પડશે કે અન્ન જેવી જીવન જરૂરિયાતની બાબતમાં પણ કેટકેટલી નિરુપયોગી ચીજવસ્તુઓનું ઉત્પાદન થતું રહે છે. કમનસીબે, આપણામાંના કેટલાય એવાં ઉત્પાદનો ખરીદીને એને આરોગીને પોતાના હાર્ડ અર્ન્ડ મની ખર્ચીને પોતાની જ હેલ્થનું નુકસાન કરતા હોય છે.
આવું જ કપડાંની બાબતમાં.. જે પોશાક તમારું અંગ ઢાંકવા માટે, ટાઢ-તડકાથી તમારું રક્ષણ કરવા માટે અને તમારા દેખાવને ઓપ આપવા માટે બન્યા એમાં ફેશનના નામે કેવાં કેવાં કપડાં આવી ગયાં. અને તે પણ કેટલાં મોંઘાં..?? અમુક તો તમને મફત આપવામાં આવે તોય તમે ના પહેરો એવાં હોય. કપડાંની સાથે જ કેટકેટલી એસેસરીઝ તદ્દન નકામી હોવા છતાં ધૂમ વેચાતી હોય છે. ફરી એકવાર મૉલમાં આંટો મારજો એટલે ખ્યાલ આપશે કે રૂપાળી અને આકર્ષક દેખાતી આવી ચીજોમાંની નેવું ટકા તદ્દન બિનજરૂરી હોય છે છતાં એની પાછળ લોકો ધૂમ ખરચો કરતાં રહે છે.
ટીવી પર પણ ઉપયોગી અને નિરૂપયોગી પ્રવૃત્તિઓ થતી રહે છે. મનોરંજન અને માહિતીના સાધન તરીકે ટીવીની શોધ થઈ. આજની તારીખે રિયલ મનોરંજન કે હોલસમ એન્ટરટેઈન્મેન્ટ જેને કહીએ એવું ટીવી પર કેટલા ટકા..?? અને ખરેખરી, ઉપયોગી માહિતી આપતી ન્યૂઝ ચેનલો કેટલી..?? અને એમાંય ર૪ માં ના કેટલા કલાક આવી ઉપયોગી માહિતી કે અત્યંત જરૂરી સમાચારો તમને મળતા હશે..?? આવું જ પુસ્તકોની બાબતમાં… રોજ માત્ર ગુજરાતી ભાષામાં જ ડઝનબંધ પુસ્તકો પ્રગટ થતાં રહે છે. આમાંથી ખરેખર વાંચવાં કે વસાવવાં જેવાં પુસ્તકો કેટલાં..?? મોટાં શહેરોમાં રોજના થોકબંધ જાહેર કાર્યક્રમો થતા રહે છે. આમાંથી એવાં કેટલા કાર્યક્રમો જ્યાં જઈને તમે બે વાત ગાંઠે બાંધીને પાછી લાવી શકો.??
દરેકે દરેક ક્ષેત્રમાં ઉપયોગી અને નિરૂપયોગી પ્રવૃત્તિઓ થતી રહેવાની. અહીં ઉપયોગીનો મતલબ એ નથી કે સમાજના દરેકે દરેક વર્ગ માટે ઉપયોગી હોવી જોઈએ. સાહિત્યના કાર્યક્રમમાં અને ચાર્ટર્ડ અકાઉન્ટન્ટો માટે થતાં કાર્યક્રમોમાં જુદી જુદી ભીડ હોવાની અને બેઉ પ્રકારના કાર્યક્રમો સમાજના હિત માટે હોઈ શકે છે. સવાલ એ છે કે જે નિરૂપયોગી છે, જે બિનઉત્પાદક છે અને જેમાં સમયનો, સાધનોનો, પૈસાનો સંપૂર્ણ વેડફાટ છે એવી કેટલીય પ્રવૃત્તિઓ, એવાં કેટલાંય ઉત્પાદનો થતાં રહે છે. આ સંસાધનોનો ચોખ્ખો બગાડ છે. એટલું જ નહીં આ બગાડને કારણે જે સારી પ્રવૃત્તિઓ છે, જે સારાં ઉત્પાદનો છે એની પાછળ જે સમય-સાધન-પૈસા ઈન્વેસ્ટ થવાં જોઈએ તે થતાં નથી. પેલી બાજુ સંસાધનોનો જે બગાડ થાય છે તે બગાડ જો અટકાવીને આ બાજુએ વાળીએ તો આપણી પાસે વધુ સારી ખોરાકની ચીજો બનાવવા, વધુ સારાં પુસ્તકો છાપવાં, વધુ સારી ટીવી ચેનલો ચલાવવા, વધુ સારા જાહેર કાર્યક્રમો કરવા કે વધુ સારું કંઈ પણ કરવા માટે પૂરતાં સંસાધનો પ્રાપ્ત થાય.
પણ એવું થવાનું નથી.. તમે ઈચ્છા રાખો કે અંડરવર્લ્ડની પ્રવૃત્તિઓ ન થવી જોઈએ તો કંઈ એ અટકી જવાની નથી. તમારી પાસે જેમ અંડરવર્લ્ડની પ્રવૃત્તિઓમાં ન જોડાવાની વિવેકબુદ્ધિ છે એવી વિવેકબુદ્ધિ આ બધી બિનઉપયોગી પ્રવૃત્તિઓથી અને નિરૂપયોગી ઉત્પાદનોથી દૂર રહેવા માટે પણ હોવી જોઈએ. કારણ કે આપણી પાસે સમય સીમિત છે, એનર્જી અમર્યાદ નથી અને પૈસો પણ ખોટો વેડફવા માટેનો નથી. તમારો રોજનો કેટલો સમય, તમારી કેટલી શક્તિ અને તમારા કેટલા પૈસા આવી બિનજરૂરી-નિરૂપયોગી પ્રવૃત્તિઓ આવાં નકામાં ઉત્પાદનો પાછળ ખર્ચાય છે એનો હિસાબ લગાવજો આજે જ… તમને ખ્યાલ આવશે કે તમે જરાક જ સભાન થઈ જશો તો તમારાં સંસાધનો કેટલાં બચી જશે. સમય નથીની તમારી ફરિયાદ દૂર થઈ જશે. તમે હંમેશાં તાજામાજા રહેશો, નીચોવાઈ ગયેલાં ઓજસહીન નહીં રહો અને પૈસો તો તમે જોઈ શકો એ રીતે બચતો થઈ જશે.
લોકો તો નીકળી પડવાના જ છે તમારા ખિસ્સામાં હાથ નાખવા-તમને જે ચીજની જરૂર નથી એવી ચીજો તમારા ગળે પહેરાવવા. તમારે એમનાથી બચવાનું છે. એ ફરજ તમારી છે. નકામી ચીજો પાછળ તમારો પૈસો ખર્ચાય છે ત્યારે તમને કામની ચીજો ખરીદવા માટેના પૈસા ઓછા પડે છે. આવું જ સમય-શક્તિનું છે. લોકોને તો શું છે, તમને આમંત્રણ આપવાના જ છે. આ કાર્યક્રમમાં આવો અને પેલાને ત્યાં જઈએ. તમારાં સમયશક્તિ તમારે સાચવવાનાં છે. આ રીતે એને વેડફતાં રહીશું તો સમય ઓછો જ પડવાનો છે અને જિંદગી ક્યાં પૂરી થઈ જશે એની ખબર પણ નહીં પડે.
આ દુનિયામાં બેઉ છે.. કેટલુંક ઉપયોગી છે, કેટલુંક બિનઉપયોગી છે. જેમ સમાજ માટે એમ વ્યક્તિ માટે પણ સમાજ એનું ફોડી લેશે. એને જે બિનઉપયોગી લાગશે એને ક્રમશ: હટાવી દેશે. આપણે આપણું ફોડી લેવાનું છે. આપણા માટે જે જે કંઈ બિનઉપયોગી છે એને આજથી જ ધીમે ધીમે દૂર કરતાં જઈએ જેથી જે કંઈ ઉપયોગી છે તેમાં વધુ સારી રીતે તન-મન-ધન પરોવી શકીએ. આ વિચાર મને આજે જ આવ્યો અને અચાનક લાગવા માંડ્યું કે મારી પાસે હવે ખૂબ સમય છે, ખૂબ શક્તિ છે અને પૈસો..?? વેલ, પાવલીને બદલે આઠ આના છે.. (સૌજન્ય : મુંબઈ સમાચાર)
